Stiva staat voor Stichting Verantwoord Alcoholgebruik en is een samenwerkingsverband binnen de productgroepen bier, wijn en gedestilleerd. De missie is om verantwoorde alcoholconsumptie en -marketing te bevorderen en hierover duidelijk te communiceren. Dat doen de branches door zelfregulering en het geven van voorlichting.
Er werd half april een presentatie gegeven bij Platform op Bier. Dit overlegorgaan van een reeks van organisaties uit de bierwereld, bestaat onder andere uit Nederlandse Brouwers, Stichting Erfgoed Nederlands Bier, Bier&cO, StiBON, Koninklijke Slijtersunie, Koninklijke Horeca Nederland en PINT.
Bierreclame werkt, dus stop ermee!
Dit artikel is gebaseerd op deze presentatie en onderzoek naar de bestaande regelgeving van onderstaande sites.
www.detweedekamer.nl
www.reclamecode.nl
www.nederlandsebrouwers.nl
www.trimbos.nl
www.stiva.nl
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol
www.who.int
www.wetten.overheid.nl
Tekst: Erwin de Cock
Reclame en promotie werkt. Want als dat niet zo zou zijn, dan zouden toch al die bedrijven èn overheden er toch niet zoveel geld aan uitgeven? De totale reclamemarkt is volgens fonkmagazine rond de zes miljard euro per jaar. In perspectief gezien: dat is zoiets als € 333,– per inwoner per jaar. Daar betalen we met zijn allen een deeltje van als we een biertje kopen.
Ik begon met de vooronderstelling dat reclame werkt, maar ook daarbij moeten we een paar kanttekeningen plaatsen. Weinig brouwers zullen reclamegeld uitgeven om ervoor te zorgen dat de consument méér bier -van welk merk dan ook- gaat drinken. Het gaat er alleen maar om dat zijn eigen bier onder de aandacht komt en hij zo de omzet op peil kan houden of vergroten. Dat hij daarbij dan mogelijk marktaandeel afsnoept van een collega-brouwer is van weinig belang.
Soms zal een bierreclame ook best voor een extra consumptiemoment zorgen. Misschien heb je geen zin om een bier van meer dan 5% te nuttigen, omdat je nog even fris wilt blijven. Maar een Session IPA of alcoholarm bier, kan dan misschien wel. Verder bestaat of bestond er ook generieke reclame; juist in bierland is de na-oorlogse slogan “het bier is weer best.” nog altijd bekend gebleven.
Toch -laten we eerlijk zijn- wie heeft er niet eens een keer een frietje gekocht, verleid door de geur of omdat hij iemand anders het zag nuttigen. Wie heeft nooit iets aangeschaft, een hebbedingetje of een stukje kleding verleid door een bepaalde reclame. lets dat je achteraf eigenlijk helemaal niet nodig had. Want reclame werkt. Het lijkt logisch om dus te veronderstellen dat reclame voor bier de algehele consumptie zeker wel wat zal doen stijgen. Dat het wat sneller effect heeft bij jeugdigen wil ik ook nog wel geloven.
De kracht van reclame zit ‘m in de herhaling
Met reclame kan je in de loop van de tijd best wat bereiken, maar met een variant op “vertrouwen dat te voet komt, maar gaat te paard.” kan je met reclame hoogstens bereiken dat de consument je bier eens wil proberen. Als dat bier dan onvoldoende kwaliteit heeft, verzuurd is of wat dan ook, zal je verder weinig meer bereiken en zal het veel moeite kosten om die ene negatieve ervaring terug om te buigen. Beter dus dat mislukte bier door de gootsteen spoelen en de accijns bij de fiscus terugvragen. Hoe hard dat ook zal zijn, als het je eigen onderneming is, dat snap ik. Want je moet niet denken dat reclame en promotie snel werken. Behalve als je een specifieke aanbieding kan doen, zoals een nieuw of eenmalig brouwsel of je geeft wat korting op je bakje of fourpack bier, duurt het lang om een bier of brouwerij onder de aandacht te brengen. De kracht van reclame zit hem immers in de herhaling. Een ander marketingcliché is dat de helft van wat een bedrijf besteed aan reclame weggegooid geld is en niet het beoogde doel bereikt. Het is alleen jammer dat we niet weten welke helft…
There is no safe level
In het Verenigd Koninkrijk werkt men al jaren met alcoholunits, die berekend worden naar een standaard hoeveelheid. Grofweg klopt het nog altijd dat naarmate een drank meer alcohol bevat, deze geschonken wordt in kleinere glazen. Een nipglaasje van 25 ml. gedestilleerd 40% bevat één alcoholunit, hetzelfde als 1/3 pint van een lager, beer of cider van 5,2%. Verder wordt geadviseerd (voor vrouwen én mannen) om niet meer dan 14 units op regelmatige basis te drinken. En dat is dan weer gelijk aan elke dag één pint ale, behalve op maandag zullen we maar zeggen, dus 6 glazen per week.
De Wereldgezondheidsorganisatie gaat daar onderdoor. Hun credo is dat er geen veilige grens is en werd overgenomen door het Trimbos- instituut. Dit gegeven zorgde er onder andere voor dat alcoholmarketing steeds meer onder het vergrootglas komt te liggen en dat de branche er op moet letten niet over de schreef te gaan. Verder stelt dit instituut dat reclame en beelden van alcoholgebruik in de media vooral invloed heeft op het alcoholgebruik van jongeren en jongvolwassenen. Dat is dan weer in tegenspraak met wat Nederlandse Brouwers aanhaalt. “Uit recent onderzoek van het Duitse ministerie van Gezondheid blijkt dat beperken of verbieden van alcoholreclame niet leidt tot minder alcohol consumptie.”
Moties in de Tweede Kamer
De alcoholbranche bereikte resultaten met hun zelfregulering, zoals Stiva stelt. Toch werd er op de schrikkeldag dit jaar een motie ingediend door kamerleden van SP en GL/PvdA om alcoholreclame geheel te verbieden. De motie werd ruimschoots verworpen. Een klein weekje later kwam er een gewijzigde motie van NSC en CDA, die zich qua maatregelen richt op kwetsbare groepen, “zoals jeugdigen en problematische drinkers.” Deze werd wel aangenomen, al was het een krappe meerderheid. Als slechts twee gedelegeerden tegen hadden gestemd, hadden de stemmen “gestaakt” en was het voorstel verworpen, maar goed.
Het onduidelijke in deze motie zit toch een beetje in het woord jeugdigen. Vroeger was je in Nederland met 21 jaar juridisch gezien meerderjarig, tegenwoordig is dat 18 jaar. Maar lichamelijk ben je dan eigenlijk nog niet volgroeid. De WHO legt die grens zelfs op 25 jaar.
De tekst van genoemde moties vind je in het met HI (Human Intelligence) samengestelde plaatjes hiernaast en ook onderaan deze pagina. Maar laten we eerst eens kijken wat er nu allemaal al geregeld is. Want dat is niet niks.
Reclamecode alcoholhoudende dranken
Voor een aantal producten mag er geen reclame gemaakt worden, soms omdat ze alleen maar gedoogd worden. Voor bier en andere alcoholhoudende dranken mag dat wel, al is dat met veel regels omgeven. Deze staan in de reclamecode RVA. Er bestaat overigens ook sinds 1964 een alcoholwet. In 2013 werd door een bont gezelschap politici van CDA, PvdA, CU en SGP-huize middels een initiatiefwet geregeld dat de minimumleeftijd voor bier omhoog ging naar 18 jaar en dit onderwerp vinden we in de alcoholwet, naast bijvoorbeeld waar alcoholhoudende dranken verkocht mogen worden.
De reclamecodes behelzen een vorm van zelfregulering en gelden voor iedereen die reclame maakt gericht op Nederland. Omdat iedereen een klacht in kan dienen, zou het de bedrijven in de branche scherp moeten houden. Want zoals, indien een klacht als terecht wordt beoordeeld, is dat slecht voor het imago van de gehele branche en dat wil Stiva voorkomen.
Het eerste artikel van het RVA geeft de teneur aan. Aangezien onverantwoorde consumptie van alcoholhoudende drank problemen met zich mee kan brengen, is terughoudendheid in alle reclame voor deze drank geboden. Reclame voor alcoholhoudende drank mag geen overmatige of anderszins onverantwoorde consumptie tonen, suggereren of stimuleren.” Wat we daaronder moeten verstaan wordt verduidelijkt met voorbeelden, zo mag je voor bier geen glas in beeld brengen dat twee keer zo groot is als het “standaardglas”, dat voor bier wordt gezet op 250 ml.
Reclame voor alcoholhoudende drank mag niet verwijzen naar mogelijke voor de gezondheid gunstige effecten van het nuttigen van alcoholhoudende drank of suggereren dat consumptie van alcoholhoudende drank de sportprestatie positief beïnvloedt.
Ook mag reclame zich niet specifiek richten op minderjarigen. Hier weer een opsomming van voorbeelden; van gebruik van tieneridolen tot jongerentaal, sinterklaas en het aanbieden van premiums.
Tot slot moet iedere reclame-uiting voor alcoholhoudende drank het logo ‘NIX18’ te tonen in het beeld. Dit logo kan gebruikt worden in combinatie met ‘Geniet, maar drink met mate’. Voor dit artikel (32 lid 1) geldt overigens een overgangstermijn van 6 maanden tot 1 oktober van dit jaar.
Politiek
Het is voor PINT onmogelijk om politieke voorkeuren uit te spreken (bovendien, de mens leeft niet bij bier alleen). Reden dat we enorm geïnteresseerd zijn in jullie mening. Niet alleen kan je bij het verschijnen van dit nummer de volledige Stiva-presentatie op onze site vinden [NB: bij nader inzien gaf StiVA geen toestemming voor publicatie], ook willen we jullie graag uitdagen om te reageren op dit artikel. Dat kan bij voorkeur naar het adres van de schrijver opmaak@pint.nl (Erwin de Cock) of naar de hoofdredacteur op hoofdredacteur@pint.nl (Taco Zuidema). Geef in ieder geval even aan welke motie jij zelf zou hebben gesteund.
MOTIE VAN DE LEDEN DOBBE EN SLAGT-TICHELMAN
Voorgesteld 29 februari 2024
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,
constaterende dat volgens het RIVM zo’n 8% van de Nederlanders overmatig alcohol drinkt en dat dit grote effecten heeft op hun gezondheid;
overwegende dat bedrijven tegelijkertijd via reclames mensen blijven stimuleren om meer te drinken om zo hun winst te verhogen;
verzoekt de regering om een algeheel verbod in te stellen op reclame voor alcohol,
en gaat over tot de orde van de dag.
Dobbe
Slagt-Tichelman
GEWIJZIGDE MOTIE VAN DE LEDEN DANIELLE JANSEN EN KRUL TER VERVANGING VAN DIE GEDRUKT ONDER NR. 727
Voorgesteld 5 maart 2024
De Kamer.
gehoord de beraadslaging,
constaterende dat het alcoholgebruik de laatste jaren nog steeds hoog blijft;
constaterende dat het Gezond en Actief leven Akkoord (GALA) bedoeld is om onder andere een gezonde leefstijl te verbeteren maar dat deze maatregelen niet structureel zijn;
constaterende dat het Trimbos, expertisecentrum alcohol, aangeeft dat er is overtuigend bewijs dat het beperken of verbieden van alcoholmarketing één van de drie beleidsmaatregelen is die het meest kosteneffectief, betaalbaar en uitvoerbaar zijn om alcoholgebruik en daarmee samenhan- gende (gezondheids-)schade te voorkomen of terug te dringen;
overwegende dat er structurele maatregelen nodig zijn om problematisch alcoholgebruik te verminderen en dat het advies van het Trimbos overgenomen zal moeten worden;
verzoekt de regering om voor de aankomende VWS-begrotingsbehandeling in kaart te brengen of en hoe alcoholmarketing via wetgeving beperkt of verboden kan worden voor kwetsbare groepen zoals jeugdigen en problematische drinkers
en gaat over tot de orde van de dag.
Danielle Jansen
Krul
