De PINT Bierproefavond Arnhem (sinds 1993) wordt iedere derde maandag van de maand gehouden in café ‘t Moortgat en telt momenteel acht proevers, op het ogenblik helaas geen dames. Op de Arnhemse avonden is het sociale contact van belang, de proefformulieren komen op de tweede plaats. Untappd dan weer niet voor sommigen… Kaasjes zijn standaard voorzien. En bier, uiteraard. Rookbier, dit keer.
Vroeger, toen het drogen van mout – het eesten – boven houtvuur gebeurde, hadden de meeste bieren in mindere of meerdere mate een rooksmaak. Na de introductie van moderne eestovens verdween dat effect, behalve in Duitsland waar het in Bamberg en omgeving als het ware gecultiveerd werd. Tegenwoordig worden er in Nederland ook weer erg mooie rookbieren gemaakt, meestal bokbieren. Diverse houtsoorten geven hun eigen smaak af. Veel gebruikt wordt beukenhout, ook bekend van het conserveren van, en tegenwoordig meer smaak geven aan, levensmiddelen als ham, rookworst en zalm. Ook eiken wordt gebruikt in de mouterij en in enkele gevallen is boven turf gerookte whiskymout in bier toegepast. Dit geeft een geur en smaak die wel omschreven worden als ‘peaty’.
Moenen
In 1997 verscheen het eerste Nederlandse rookbier op de markt: de rookbok Moenen van de Nijmeegse brouwerij De Hemel. Met een PINT-tintje. Tijdens een hutje-op-de-heidag van bestuur en redactie bij De Hemel kwam de vraag aan de orde waarom de brouwerij geen bokbier in het assortiment had. Brouwer Herm Hegger legde uit dat er al zoveel bokken waren en dat een Hemelbokbier wel echt iets bijzonders zou moeten zijn. We kwamen met de suggestie rookbok en Herm nam de uitdaging aan op voorwaarde dat wij voor de rookmout zouden zorgen. Nu ging een aantal van ons toch al jaarlijks naar de Duitse rookbierhoofdstad Bamberg, dus de zaak was snel beklonken. Deze avond is Moenen er echter niet bij.
Zeven proevers zijn aanwezig, allen liefhebber van rookbier.
In alfabetische volgorde:
Jos Brouwer
Oud-hoofdredacteur van PINT-nieuws (zoals het blad van PINT toentertijd werd genoemd) en oud-bestuurslid van PINT. Ook betrokken geweest bij de oprichting van de EBCU, de European Beer Consumers Union, en ooit aanstichter van de PINT-proefavond in Arnhem. In de loop der jaren ervaren bierproever geworden, met wereldwijd lokaal opgedane kennis van bierstijlen, en al enige jaren ook jurylid in internationale biercompetities.
Jeroen Coonen
Zijn eerste speciaalbier in 1985 gekocht bij de Bierboer in Enschede. Samen met twee vrienden vanuit Hengelo op de fiets naar Enschede om een kratje Belgisch speciaalbier te kopen en deze bieren in twee of drie avonden proeven. In 1987 naar Arnhem verhuisd om te studeren en sinds die tijd met regelmaat te vinden in ‘t Moortgat. Nu zo’n 12 jaar deelnemer aan de PINT Bierproefavond.
Maarten Exel
Eigenaar Bierwandeltochten. Wandel- en bierliefhebber, geniet van de natuur en het proeven en delen van speciaalbieren. Vanaf september 2016 officieel internationaal biersommelier, behaald bij StiBON-Doemens Akademie. Gidst sinds 2012 met veel plezier mensen op hun ontdekkingsreis naar de vele brouwerijen in Nederland door onze prachtige natuur- en cultuurlandschappen met mooie verhalen over (bier)geschiedenis.
Rob Gras
Medeoprichter van PINT en nog altijd bij het magazine betrokken. Proever vanaf het begin. Heeft een brede (bier)smaak van zuur tot stout, maar nu even genoeg van al die IPA’s, DIPA’s en NEIPA’s. En er is niks mis met een goede pils!
Mons Stolper
Proeft al ruim zes jaar mee bij PINT Oost, en stelt zijn smaakpapillen nu graag ter beschikking aan de brouwwetenschap. Hij houdt van de meeste bierstijlen en let er specifiek op dat bier niet onnodig hoog in de alcohol zit, met smaakbehoud.
Werner Vermeire
Ging in 2011 een weddenschap aan om 6000 verschillende bieren te drinken. Hij was in die tijd internationaal bezig en reisde daardoor vaak en veel, die 6000 was dus best te doen. In februari 2015 stopte hij met dat vele reizen, maar nog dezelfde maand ontmoette hij Rob Gras, die hem attendeerde op PINT en de maandelijkse bierproefavond in ’t Moortgat. Paar maanden later was hij lid en hij slaat bijna geen proefavond meer over. Die 6000 heeft hij in januari 2021 gehaald, maar het proeven gaat met veel plezier door.
Merijn van Zuijdam
In het dagelijks leven als informatiespecialist werkzaam en in zijn vrije tijd houdt hij onder andere van zelf koken, het ontdekken van lokale specialiteiten en reizen. Ook mag hij graag fotograferen. Sinds november 2013 bezoekt hij maandelijks de bierproefavond in Arnhem.
Rob
Een PINT-bierproefavond in Arnhem
Tekst en foto’s:
Rob Gras, Jeroen Coonen
Algemene informatie over de PINT-Bierproefavond Arnhem vindt u hier.
En over de PINT-regio Gelderland op deze pagina.
V.l.n.r.: Mons, Werner, Jeroen, Merijn, Maarten en Jos.
Een goede dorstlesser. Komt goed uit, het zijn 50cl-flessen.
Iemand heeft het over een beetje geranium.
Brouwerij Hoop, Zaandijk – Smoky SMaSH
Het enige Nederlandse bier van de avond, een Limited Edition van 3,4% uit de proefketels van Hoop. SMaSH staat voor Single Malt and Single Hop, af en toe begeeft een brouwer zich op dat pad en dat kan heel goed uitpakken. In dit bier is een Poolse aromahop gebruikt, Lubelski. Hoop heeft 11 bieren vast in het assortiment, 4 seizoensbieren en heeft tot nu toe 12 Limited Editions gebrouwen. De proefbrouwerij van Hoop, Lab-44, staat op het Hembrugterrein in Zaandam. Beide locaties zijn te bezoeken.
Het bier oogt troebel, bleekgeel (5 EBC), een enkeling ziet zelfs iets groenigs. In geur en smaak licht rokerig maar geen spekjes/rookworst/paling, we vermoeden weinig of geen beukenhoutrook, wel een knipoog naar de nummer 2 van de avond. De fruitigheid doet denken aan appels en citrus. De bescheiden bitterheid (21 IBU) laat ruimte voor een lekker fruitig rookje. De droge afdronk houdt niet lang aan. Ondanks het lage alcoholgehalte is het bier niet dun, wel verfrissend.
Het bier oogt troebel, bleekgeel (5 EBC), een enkeling ziet zelfs iets groenigs. In geur en smaak licht rokerig maar geen spekjes/rookworst/paling, we vermoeden weinig of geen beukenhoutrook, wel een knipoog naar de nummer 2 van de avond. De fruitigheid doet denken aan appels en citrus. De bescheiden bitterheid (21 IBU) laat ruimte voor een lekker fruitig rookje. De droge afdronk houdt niet lang aan. Ondanks het lage alcoholgehalte is het bier niet dun, wel verfrissend.
Browar Grodzisk, Polen – Piwo z Grodziska
Deze brouwerij uit Grodzisk Wielkopolski kent een 700 jaar oude traditie, onder andere met de enige typisch Poolse bierstijl, grodziskie. Hiervoor wordt 100% tarwemout boven eikenhout geëest en men gebruikt de originele Grodziskgist en hopsoorten uit de regio Lublin.
Een troebel, lichtgeel bier van 3,1%. Volgens Jos een klassiek voorbeeld van deze stijl. Subtiele rook, meer in de smaak dan in de geur. Weer geen rookworst, maar een enkeling meent wel een heel klein beetje gerookte paprika te bespeuren. Een ander ruikt een lichte stallucht en er wordt ook iets ziltigs opgemerkt. Na de droge afdronk is de conclusie: een goede dorstlesser. Komt goed uit, het zijn 50cl-flessen.
Een troebel, lichtgeel bier van 3,1%. Volgens Jos een klassiek voorbeeld van deze stijl. Subtiele rook, meer in de smaak dan in de geur. Weer geen rookworst, maar een enkeling meent wel een heel klein beetje gerookte paprika te bespeuren. Een ander ruikt een lichte stallucht en er wordt ook iets ziltigs opgemerkt. Na de droge afdronk is de conclusie: een goede dorstlesser. Komt goed uit, het zijn 50cl-flessen.
Browar Grodzisk, Polen – Hoppy Grodzisk
Deze winnaar van de Grodzisk Thuisbrouwwedstrijd 2019 (maar de tht is bij proeven afgelopen maart 13-7-22) combineert de traditionele grodziskie-eigenschappen met de citrusaroma’s van de Amerikaanse hoppen Citra en Amarillo.
Dit eveneens 3,1%-bier heeft dezelfde lichtgele kleur, of zoals iemand verongelijkt zegt: ook weer geelgrijs. Het blijkt dat het er in het donker beter uitziet dan in het licht. De Hoppy is wat hoppiger en rokeriger dan de vorige, maar lijkt ook wat dunner. Meteen na inschenken voert hop nog de boventoon in het aroma, al snel overheerst de rook. Een enkeling mist hier de ziltigheid, anderen proeven smaken als lychee, walnoot, iets grassigs. Gematigde rooksmaak en door de hop fris, maar geen citrusbom. De nasmaak is weer kort en droog, iets bitterder dan het vorige bier.
Dit eveneens 3,1%-bier heeft dezelfde lichtgele kleur, of zoals iemand verongelijkt zegt: ook weer geelgrijs. Het blijkt dat het er in het donker beter uitziet dan in het licht. De Hoppy is wat hoppiger en rokeriger dan de vorige, maar lijkt ook wat dunner. Meteen na inschenken voert hop nog de boventoon in het aroma, al snel overheerst de rook. Een enkeling mist hier de ziltigheid, anderen proeven smaken als lychee, walnoot, iets grassigs. Gematigde rooksmaak en door de hop fris, maar geen citrusbom. De nasmaak is weer kort en droog, iets bitterder dan het vorige bier.
Heller-Bräu, Bamberg – Schlenkerla Kräusen
De term ‘kräusen’ slaat op het borrelen en schuimen van jongbier tijdens de vergisting. Een oude Duitse traditie is om vlak voor het afvullen wat van dit jongbier toe te voegen aan uitgerijpt bier om dit wat frisser te laten smaken.
Het amberkleurige bier van 4,5% maakt een uitbundige entree na het openen van de fles. Zou het kräusen niet helemaal zonder gevaar zijn? We genieten van de rook, hoewel relatief mild voor dit merk, toch eindelijk de ‘beuk’ erin. En de rookkaas erbij. Een mooie instap in het Schlenkerla-assortiment, echt op de familielijn richting het bekende Märzen. Dit bier heeft wat meer alcohol en ook meer body dan de vorige drie. Lof ook voor de typisch Duitse hopsoorten. We proeven een lichte fruitigheid, iemand heeft het over een beetje geranium. (Geraniol kan voorkomen in hopolie. De een is er gevoeliger voor dan de ander en sommigen ervaren het als rozengeur, RG). Een lange nasmaak deze keer.
Het amberkleurige bier van 4,5% maakt een uitbundige entree na het openen van de fles. Zou het kräusen niet helemaal zonder gevaar zijn? We genieten van de rook, hoewel relatief mild voor dit merk, toch eindelijk de ‘beuk’ erin. En de rookkaas erbij. Een mooie instap in het Schlenkerla-assortiment, echt op de familielijn richting het bekende Märzen. Dit bier heeft wat meer alcohol en ook meer body dan de vorige drie. Lof ook voor de typisch Duitse hopsoorten. We proeven een lichte fruitigheid, iemand heeft het over een beetje geranium. (Geraniol kan voorkomen in hopolie. De een is er gevoeliger voor dan de ander en sommigen ervaren het als rozengeur, RG). Een lange nasmaak deze keer.
Heller-Bräu, Bamberg – Schlenkerla Eiche
Het bekende vakwerkgebouw aan de Dominikanerstrasse is de Schlenkerla Gaststätte, het horecadeel van het Schlenkerla-bedrijf. De brouwerij staat elders in de stad en is niet te bezoeken. De mout voor Eiche wordt niet op beuken- maar op eikenhout geëest, de rooksmaak is daardoor wat minder intens maar wel complexer. Het bier rijpt maandenlang in de Bambergse rotskelders.
We proeven deze doppelbock van 8% van twee verschillende batches. Prachtig roodbruin met een flink rookaroma. Iedereen is enthousiast en er vallen uitspraken als: dit is wel genieten en: dit is áf! Het bier is wat zoeter dan het vorige, heeft karamel, wat vanille, een moutbittertje en fijne rook.
We proeven deze doppelbock van 8% van twee verschillende batches. Prachtig roodbruin met een flink rookaroma. Iedereen is enthousiast en er vallen uitspraken als: dit is wel genieten en: dit is áf! Het bier is wat zoeter dan het vorige, heeft karamel, wat vanille, een moutbittertje en fijne rook.
Brauerei-Gasthof Kundmüller, Weiher, Viereth-Trunstadt – Weiherer Rauchbock
Kundmüller is een van die brouwerijen die binnen het Reinheitsgebot niet-traditioneel Duitse bieren weten te maken als IPA’s, imperial stouts, maar ook barrel aged bieren. Diverse bieren zijn al overladen met internationale awards, zoals het onderhavige. In 2014 brouwden de gebroeders Kundmüller samen met Alexandre Basso van de Braziliaanse Cervejaria Bamberg voor het eerst deze Rauchbock met vier mouten en drie hoppen. Enkelen van ons hebben hem sindsdien vaker geproefd en waren er zeer enthousiast over. Maar deze avond maken we de fout hem verkeerd te plaatsen.
Het blonde – was het voorheen niet meer richting barnsteen? – bier van 7% geeft een lichte rookgeur, een stapje terug na de Eiche, en wat hop. We proeven wat vanille en iemand vindt heel licht iets van munt. Deze bok komt nu te dun en te zoet over na de Schlenkerla, dat heeft-ie niet verdiend. Jammer, maar verkeerde volgorde.
Het blonde – was het voorheen niet meer richting barnsteen? – bier van 7% geeft een lichte rookgeur, een stapje terug na de Eiche, en wat hop. We proeven wat vanille en iemand vindt heel licht iets van munt. Deze bok komt nu te dun en te zoet over na de Schlenkerla, dat heeft-ie niet verdiend. Jammer, maar verkeerde volgorde.
Spezial, Bamberg – Rauchbock BA Bowmore
Dit is die andere historische rookbierbrouwerij in Bamberg die wat minder heftig rookt dan Schlenkerla. Dankzij de Duitse bierschrijver en -sommelier Markus Raupach konden we aan twee zeer zeldzame flessen (75 cl met wax) whisky barrel aged komen. Op een na houden alle proevers wel van whisk(e)y.
Dit is fles nr. 140 van 186. Iedereen duikt meteen op Untappd. Het bier schuimt matig maar wil graag uit zichzelf de fles uit. Donker roodbruin, 6,7% en een stevige body. In de geur peaty, maar niet te veel. De smaak leidt echter tot andere oordelen. Een greep: “Het typische van Spezial is weg, de whisky is dominant.” “Ik vind het een moeilijk bier, bijna geen bier meer.” “Zou je bij blindproeven nog Rauchbock herkennen?” “Ik proef nog wel bier maar geen rook meer.” Toch zal dit bier nog redelijk in balans blijken vergeleken met het volgende. Ondergetekende houdt van rookbier en peated whisky, niet van geturfde whiskymout in z’n bier, maar vindt dit toch wel erg lekker.
Dit is fles nr. 140 van 186. Iedereen duikt meteen op Untappd. Het bier schuimt matig maar wil graag uit zichzelf de fles uit. Donker roodbruin, 6,7% en een stevige body. In de geur peaty, maar niet te veel. De smaak leidt echter tot andere oordelen. Een greep: “Het typische van Spezial is weg, de whisky is dominant.” “Ik vind het een moeilijk bier, bijna geen bier meer.” “Zou je bij blindproeven nog Rauchbock herkennen?” “Ik proef nog wel bier maar geen rook meer.” Toch zal dit bier nog redelijk in balans blijken vergeleken met het volgende. Ondergetekende houdt van rookbier en peated whisky, niet van geturfde whiskymout in z’n bier, maar vindt dit toch wel erg lekker.
Spezial, Bamberg – Rauchbock BA Laphroaigh
Fles nr. 186 van 207, ook 6,7% en iets donkerder dan de Bowmore. Aroma: peaty!! We ruiken jodium, iets verbrands en pleister dat later verdwijnt. De whisky is zwaar overheersend en de turf blaast alle rauch weg. Ook hier maar eens een aantal citaten: “Alsof ik Laphroaigh met koolzuur drink, ik vind het té.” “Je zou denken dat het elkaar ondersteunt, maar ik heb liever bier en whisky naast elkaar.” “Spezial Rauchbock vind ik heerlijk, maar dit haalt het lekkere er wel van af.” Het is duidelijk, whisky barrel aged is niet altijd een garantie voor een geslaagd bier. Gelukkig was daar Sikkepit nog, een pittige geitenkaas, die het leed letterlijk wat verzachtte
Alsof ik Laphroaigh met koolzuur drink, ik vind het té.
Als toppers van de avond werden genoemd Schlenkerla Eiche en Kräusen, en Spezial Bowmore.
